Εδώ και χρόνια μία θύελλα μαίνεται μέσα μου, για όλα αυτά τα πράγματα που περιγράφονται κάτω από εξωραϊσμένες λέξεις και μιλάνε για τη σαπίλα που μας κατατρέχει. Θα μιλήσω λοιπόν για την προσωπική μου άποψη πάνω στην "πνευματική ιδιοκτησία". Και δε θα μιλήσω νομικά, δικανικά ή εταιρικά. Θα μιλήσω ως άνθρωπος, συνδέοντας τρεις τομείς που, από πρώτη ματιά, δεν έχουν κάτι άμεσα κοινό: τη μουσική, την επιστήμη και τη θεραπεία.
Η μουσική γεννήθηκε ως κοινό αγαθό.Ήταν και είναι φάρμακο της ψυχής, αναντικατάστατος τρόπος θεμελιώδους επικοινωνίας συναισθημάτων. Η μουσική και τα τραγούδια δημουργήθηκαν από την εγγενή ανάγκη έκφρασης του ανθρώπου. Θέλω να πιστεύω ότι όλοι μας έχουμε νιώσει να ταυτιζόμαστε με ένα μουσικό κομμάτι, ή κάποια χορδή της καρδιάς μας να πάλλεται με ένταση στο άκουσμα μίας μελωδίας. Ο έρωτας ταυτίζεται με μουσικές, τραγούδια δένονται με αναμνήσεις και αισθήματα, μουσικές δημιουργίες συνοδεύουν τα εύκολα και τα δύσκολα. Οι έφηβοι χάνονται μέσα στις μουσικές τους, οι εργαζόμενοι ξαποσταίνουν στα τραγούδια από το ραδιοφωνάκι ή το διαδίκτυο, οι μουσικόφιλοι απολαμβάνουν ή διασκεδάζουν.
Η ανθρώπινη δημιουργική σκέψη είναι κοινή δυνατότητα και φυσική προέκταση του ανθρώπινου μυαλού. Η ανταλλαγή πληροφοριών που γεννήθηκαν από αυτή τη σκέψη, η διδασκαλία και η μεταφορά γνώσης και τεχνογνωσίας είναι βασικός τρόπος επιβίωσης και εξέλιξης της ζωής του είδους μας. Οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά πώς να κινούνται, φέρονται, επιβιώνουν, οι τεχνίτες μεταδίδουν την τέχνη τους, οι επιστήμονες τα ευρήματά τους και οι καλλιτέχνες την τεχνική ή τους κανόνες τους. Η δημιουργική αυτή σκέψη, η επινόηση, η αλληλεπίδραση με άλλους διανοητές, η συνεργασία είναι οι βάσεις για την καινοτομία και την πρόοδο.
Η θεραπεία ως πρακτική γεννήθηκε ως μέσο αλληλοβοήθειας και επιβίωσης, ακόμη και όταν ήταν στα χέρια του "μάγου" της εκάστοτε φυλής. Μπήκε στην εφηβεία της μέσα από τη δοκιμή και πλάνη και ωρίμασε (;) μέσα από το πείραμα και τις επιστημονικές προσεγγίσεις της ιατρικής επιστήμης. Μέσα από τα καλά και τα άσχημά της κατάφερε να δώσει ελπίδες εκεί που δεν υπήρχαν και να εξηγήσει, έστω περιορισμένα, το πώς λειτουργούμε ως οργανισμοί. Η ιατρική συχνά έχει ως σκοπό της τη θεραπεία. Έτσι, τα ιατρικά ευρήματα είναι σημαντικά, γιατί συνδέονται άρρηκτα με ένα αγαθό που θεωρούμε αναντικατάστατο: την υγεία. Η συνεργασία των ιατρών και η ανταλλαγή γνωμών και γνώσεων είναι βασικό κομμάτι της βέλτιστης εξέλιξης της ιατρικής, που με τη σειρά της κάνει δυνατή τη θεραπεία.
Για μένα η μουσική, η επιστήμη και η θεραπεία έχουν τα εξής βασικά κοινά χαρακτηριστικά:
- δεν έχουν συγκεκριμένο πατέρα,
- δεν έχουν περιορισμένο κοινό,
- δεν έχουν ημερομηνία έναρξης ή λήξης,
- είναι απαραίτητα για όλους.
Επίσης, ας σκεφτούμε τα εξής
- κανένας μουσικός δεν υπήρξε που να μην άκουσε ή ένιωσε τη μουσική άλλων (ή απλά τη μουσική της φύσης), πριν δημιουργήσει. Κανένας τραγουδιστής δεν τραγούδησε χωρίς να μοιραστεί με άλλους αγαπημένα τραγούδια.
- κανένας επιστήμονας δε δούλεψε χωρίς να δει τις απόψεις των προκατόχων του ή να συζητήσει με άλλους ανθρώπους για τις ιδέες του πριν σχηματοποιηθούν, ή απλά να παρακολουθήσει τη φύση και να βρει αναλογίες.
- κανένας θεραπευτής δεν έφτασε συστηματικά στη θεραπεία χωρίς να δοκιμάσει σε διάφορους ανθρώπους, να μελετήσει και να διαδράσει με άλλους θεραπευτές, να μιλήσει και να πάρει γνώση από το πώς η φύση επιδρά στον άνθρωπο.
Κι όμως, έρχεται ο παραλογισμός της εμπορευματοποίησης και μιλά για πνευματική ιδιοκτησία. Ο άνθρωπος, στο απόγειο του εγωισμού του, μιλάει για προσωπική, εγωκεντρική δημιουργία. Ο μουσικός ξεχνά τις επιρροές του, ο επιστήμονας τους δασκάλους του και ο θεραπευτής τους προκατόχους του και μιλάνε για ιδιοκτησία στη μουσική, στη σκέψη, στη θεραπεία.
Και πάμε και ένα βήμα πιο πέρα: εμφανίζονται εταιρείες που οικειοποιούνται την υπάρχουσα και μεταφέρσιμη πλέον ιδιοκτησία του ατόμου και την εμπορεύονται. Και ακόμη πιο πέρα. Εμφανίζονται οι δικηγόροι που έχουν δουλειά τους να κυνηγούν αυτούς που αναπαράγουν ή εξελίσσουν ή αντιγράφουν τη μουσική, την επιστήμη, τη θεραπεία. Και όλοι αυτοί, οι οποίοι παίρνουν λεφτά στη θέση του δημιουργού, μιλούν για προστασία δικαιωμάτων του δημιουργού. Φυσικά, μιλούν για εμπορικά δικαιώματα.
Για όσους δεν το ξέρουν ήδη:
- οι επιστήμονες δεν μπορούν να δώσουν την έρευνά τους - που οι ίδιοι εκπονούν και ομότιμοί τους αξιολογούν χωρίς κέρδος - ανοιχτά, χωρίς να πληρώσουν αδρά. Να το ξαναπώ: αν βγάλω μία εργασία και θέλω να τη δημοσιεύσω σε μεγάλους (ή και μικρότερους) εκδότες και να είναι η δουλειά μου προσβάσιμη από όλους πρέπει να πληρώσω αδρά (δείτε εδώ).
- ανακαλύψεις και ιδέες που μπορούν να αλλάξουν τη ζωή μας, που χρηματοδοτούνται πολύ συχνά από τη φορολογία, καταλήγουν στην αξιοποίηση από ιδωτικές επιχειρήσεις με κερδοσκοπικό χαρακτήρα (δείτε ένα ενδιαφέρον άρθρο εδώ). Και ταυτόχρονα εμφανίζονται τα λεγόμενα "τέρατα των πνευματικών δικαιωμάτων" (IP trolls): εταιρείες με στόχο να εξαγοράζουν πατέντες (δηλ. πακεταρισμένες περιγραφές ιδεών με τρόπο που να είναι εξαγοράσιμες) και να κάνουν μηνύσεις σε όποιους κάνουν κοντινά πράγματα. Να το πω καλύτερα: έχω μία φοβερή ιδέα για ένα πράγμα που θα αλλάξει τον κόσμο, την πατεντάρω (δηλ. δεν αφήνω άλλους να την χρησιμοποιήσουν χωρίς να μου δώσουν λεφτά), και την πουλάω σε μία μεγάλη εταιρεία (patent troll) που έχει ως μόνο (;) σκοπό να εμποδίσει άλλους να κάνουν παρόμοια πράγματα. Δείτε, γιατί αξίζει πολύ, ποιοι είναι αυτοί και τι κάνουν. Και αν πιστεύετε ότι οι πατέντες υπάρχουν για να "προστατέψουν την πνευματική ιδιοκτησία και τον εφευρέτη" δείτε τα κόστη και σκεφτείτε αν μπορεί ένας άνθρωπος μόνος του να τα καλύψει.
- οι άνθρωποι που αναπαράγουν τη μουσική δημόσια καλούνται να πληρώνουν αυτά που αυθαίρετα ορίζουν εισπρακτικές εταιρείες που, δήθεν, λειτουργούν για να προστατέψουν τους δημιουργούς (δείτε εδώ). Ναι, αυτό σημαίνει ότι και στο περίπτερο ή στο ταξί να βάλεις μουσική, πρέπει να πληρώνεις. Με εκπλήσσει γιατί δεν πρέπει να πληρώνω ότι τραγουδώ ένα τραγούδι που αγαπώ (εκτός αν πρέπει και είμαι παράνομος...).
- στον 3ο κόσμο οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες δεν επιτρέπουν να
δίνονται φάρμακα κατά του AIDS που εμπίπτουν στις πατέντες τους και ας
πεθαίνουν κατά χιλιάδες οι άνθρωποι (δείτε εδώ και εδώ).
Δεν μπορώ άλλο με την πνευματική ιδιοκτησία: είναι μία πλάνη, μία υπερφίαλη σκέψη και πρακτική για το πώς γεννιούνται οι δημιουργίες. Γνωρίζω πολύ καλά τι θα πει σκληρή δουλειά για να καταφέρεις κάτι. Γνωρίζω τι θα πει να χρειάζεσαι να βγάζεις τα προς το ζειν από αυτό.
Αλλά δεν ανέχομαι καλλιτέχνες που βγάζουν πολλές φορές το μισθό ενός εργάτη να απαιτούν να πληρώνονται όταν οι άλλοι παίζουν τα τραγούδια τους και να μπαίνει φυλακή όποιος δεν πληρώνει. Όταν τα ίδια αυτά τραγούδια μιλάνε για τη φρίκη της φυλακής!
Δεν ανέχομαι να πεθαίνουν άνθρωποι, ναι! τα παιδιά μας, επειδή "εκκρεμεί σχετική πατέντα". Επειδή μία εταιρεία, που αποτελείται από ανθρώπους και αυτή, θέλει να βγάλει κέρδη πάνω σε νεκρά παιδιά.
Και επειδή ξέρω ότι θα βρεθούν πολλοί να πουν ότι δεν έχω απόλυτο δίκιο, προσθέτω:
Δεν θέλω να έχω απόλυτο δίκιο.
Μου αρκεί αυτές οι σκέψεις να είναι ένα λιθαράκι στο να νιώσουμε κομμάτι μίας ενιαίας ανθρωπότητας, η οποία πάντα τελεί υπό εμφύλιο: φτιάχνει μηχανισμούς που υπονομεύουν την ειρήνη, την αλληλοϋποστήριξη, την κοινή εξέλιξη, την αγάπη. Και να αλλάξουμε αυτήν την ανθρωπότητα, για να λήξει ο εμφύλιος.
Ως εδώ λοιπόν. Τίποτε από αυτά που γράφω δεν είναι ιδιοκτησία μου. Κάντε ό,τι θέλετε με αυτό το κείμενο. Ελπίζω και εμπιστεύομαι ότι θα το κάνετε με τις καλύτερες προθέσεις.
