Όταν κάνω λάθος

Στη ζωή μου έπραξα και πράττω τόσα πράγματα λάθος που το μόνο που εύχομαι ήδη είναι κάποτε να με συγχωρήσουν οι απόγονοί μου. Όμως μέχρι σήμερα δύο πράγματα προσπαθώ να θυμάμαι:

• ακόμη και ο μεγαλύτερος εγκληματίας μπορεί να πει την αλήθεια και πρέπει να είμαι έτοιμος να την ακούσω.
• το πράγμα που κάνει τα μεγαλύτερα λάθη να φαίνονται πταίσματα, είναι όταν ο άνθρωπος που έκανε το λάθος προσπαθεί να πείσει άλλους να τον ακολουθήσουν.

Νιώθω όλο και περισσότερο ότι ο ωχαδελφισμός και η νωχελικότητα, η ημιμάθεια και  η έλλειψη σεβασμού κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Και τότε ξέρω ότι ήρθε η ώρα να δράσει κανείς.

Με αφορμή τα παραπάνω, θα μιλήσω για ένα θέμα που έγινε πόλος δράσης και τείνει να αγιοποιηθεί στους κόλπους των αγωνιστών: ο "αγώνας" για το τσιγάρο. Ας μιλήσουμε λοιπόν, όσο γίνεται, λογικά και τεκμηριωμένα για τους μύθους που εμφανίστηκαν στα πλαίσια αυτών των διεκδικήσεων. Γιατί δε με ενοχλούν οι καπνιστές, αλλά δε θα πάψει να με ενοχλεί ποτέ η υποκρισία και η προσπάθεια για αναγωγή μύθων σε επιχειρήματα.


Οι μύθοι, λοιπόν:
- "Το δικαίωμα στο κάπνισμα": Πουθενά δεν έχει θεσπιστεί το δικαίωμα αυτό, όπως και το δικαίωμα στο αλκοόλ, τη λήψη ναρκωτικών ουσιών, ή το δικαίωμα στο θάνατο από χοληστερίνη, γιατί δεν αποτελεί δικαίωμα. Το τσιγάρο είναι ένα αμιγώς καταστροφικό προϊόν και, εφόσον το κάπνισμα γίνεται σε δημόσιο χώρο, επηρεάζει και άλλους ανθρώπους. Γιατί να πρέπει να πείσουμε ότι υφίσταται τέτοιο δικαίωμα; Γιατί να μη δεχτούμε απλώς την καταφανή αλήθεια ότι σε δημόσιο χώρο δεν πρέπει να καπνίζεις, γιατί επηρεάζεις τους γύρω σου; Και εγώ έχω χιλιάδες αδυναμίες και μειονεκτήματα. Πρέπει να πείσω τους υπολοίπους ότι η βουλιμία ή η λαγνεία μου, ή ο εθισμός μου στο αλκοόλ είναι δικαίωμα και χρήζει υπεράσπισης;

- "Η κατάργηση του καπνίσματος": Πολλοί φαίνονται να πιστεύουν - και δίκαια - ότι το κράτος δε νοιάζεται για την υγεία μας. Και φέρονται να υποστηρίζουν απαγόρευση του τσιγάρου ολοκληρωτικά, αντί για την απαγόρευση του καπνίσματος σε μερικούς χώρους. Γιατί λοιπόν δε διεκδικούν αυτήν την απαγόρευση; Γιατί φέρονται υποκριτικά όσο και το κράτος που τους ενοχλεί, και φέρουν την ανηθικότητα του κράτους ως δικαιολογία στη δική τους αδυναμία; Και γιατί υποστηρίζουν ότι η κατάργηση θα ήταν δεκτή, όταν δεν αποδέχονται να μην καπνίζουν σε δημόσιους χώρους;
Όσον αφορά στο γιατί δεν απαγορεύεται και το αλκοόλ: είμαι έτοιμος να τους βοηθήσω να το προσπαθήσουμε. Αν λοιπόν θεωρούμε όλοι ότι ο δίκαιος αγώνας για την υγεία περιλαμβάνει και αυτό και το τσιγάρο, ας το προσπαθήσουμε. Χωρίς άλλες δικαιολογίες, υπεκφυγές και ρητορείες.

- "Το ποσοστό των καπνιστών": Όχι, οι καπνιστές δεν είναι περισσότεροι από τους μη καπνιστές. Δείτε εδώ (2010) και εδώ (2006) για σχετικά στατιστικά. Συνοπτικά στην Ελλάδα, οι καπνιστές είναι το 37,6% (περίπου 1 στους 3).

- "Τι συμβαίνει στην Ευρώπη σχετικά με το κάπνισμα;" και "Πουθενά δεν εφαρμόζονται τα μέτρα": Δείτε εδώ και εδώ για αναφορές σχετικά με το τι συμβαίνει στην Ευρώπη.
Αλλά τι μας νοιάζει τι κάνουν οι Ευρωπαίοι; Είναι οι θεοί μας και δεν μπορούμε μόνοι μας να κρίνουμε το σωστό και το λάθος; Το θέμα είναι εμείς αν θεωρούμε σωστό κάτι που εμείς καλούμαστε να θεσπίσουμε, ακολουθήσουμε και επιβάλλουμε στον εαυτό μας. Τι μας λέει το γεγονός ότι στην Αγγλία τηρούν τα μέτρα και στο Βέλγιο όχι τόσο; Τι θέλουμε να είμαστε; Βέλγοι, Άγγλοι, ή αυτόνομοι νοήμονες;


- "Μείωση τζίρου για τα κέντρα διασκέδασης εξ' αιτίας της απαγόρευσης": Δηλαδή, σα να λέμε το 62% των μη καπνιστών δεν είναι ικανό να γεμίσει τα καφέ, τα εστιατόρια και τα άλλα κέντρα διασκέδασης. Επίσης, δεν μπορεί ο μαγαζάτορας να προσφέρει καμία άλλη υπηρεσία, που να κάνει έναν καπνιστή να ανεχθεί να καπνίζει απέξω.

Διάβασα κάπου ότι στην ΕΕ εμφανίστηκε μείωση 25% του τζίρου. Με βάση ποια μελέτη; Γιατί δε βρήκα καμία αναφορά; Η μόνη σχετική αναφορά με μεγάλα νούμερα που είδα ήταν εδώ, όπου η ένωση ιδιοκτητών μπαρ και εστιατορίων υποστήριξε (δεν αναφέρονται άλλα στοιχεία) ότι 15% των καταστημάτων που εφάρμοσαν το μέτρο είδαν μεγάλη μείωση. Τα υπόλοιπα 85%; Και πώς διασφαλίζεις ότι όντως η πτώση οφειλόταν στο μέτρο;

Αντιθέτως σε αναφορά του 2007 στην Αμερική (WASHINGTON STATE DEPARTMENT OF REVENUE) δηλώνεται στον τίτλο ότι "η απαγόρευση του καπνίσματος έχει ελάχιστη επίδραση στο εισόδημα μπαρς και ταβερνών". Μη με πιστέψετε, διαβάστε το.
Επίσης, εφόσον λένε ότι δεν τηρείται το μέτρο στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, γιατί λένε ταυτόχρονα ότι η μείωση τζίρου οφείλεται στην απαγόρευση; Κάτι από όλα είναι μύθος. Δείτε περισσότερα στη σχετική σελίδα της Wikipedia, αλλά μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε και τις αρχικές αναφορές.

Και επίσης, γιατί κανείς δε λαμβάνει υπόψιν το γεγονός ότι μπορεί να χάνεις μη καπνιστές πελάτες, από την εμμονή σου να γίνεις καπνιζόντων; Γιατί δεν αναγνωρίζουμε ως δυνητικό πελάτη μία οικογένεια (καθώς πολλοί γονείς δε θα πάνε με μικρά παιδιά σε μέρος με καπνιστές); Και τι να πουν οι άνθρωποι με άσθμα ή άλλες παθήσεις;

- "Ας δίνεται η επιλογή να κάνει ο καθένας ό,τι θέλει, σε μέρη που είναι προαιρετική η συνύπαρξη των ανθρώπων": Τι θα πει "προαιρετική η συνύπαρξη"; Γιατί ένας εργαζόμενος που δουλεύει σε εστιατόριο καπνιζόντων να καταστρέφει την υγεία του; Και δεν υπάρχει ποσό που να αντικαταστήσει την υγεία - για να προλάβω παρατηρήσεις του τύπου "ας παίρνουν επίδομα". Η βασική διαφορά του επαγγέλματος εδώ από τη δουλειά, π.χ., του αμμοβολέα, είναι ότι εδώ υπάρχει ένας πολύ εύκολος τρόπος να μην πάθει κανείς ζημιά και να μη στερηθεί κανείς τα δικαιώματά του: ας καπνίζουμε εκτός των κλειστών χώρων, φίλοι καπνιστές. Και όλοι θα είναι ικανοποιημένοι.

- "Σε λίγο θα απαγορέψουν και τα φαγητά που προκαλούν παχυσαρκία...": Θα θυμίσω κάτι που έχω πει παλαιότερα. Τα αναλογικά επιχειρήματα, όπως αυτό, δεν έχουν κανένα νόημα. Επίσης είναι μία τελείως ανυπόστατη υπόθεση, χωρίς κανένα στοιχείο. Τέλος, αφού τώρα καλούμαστε να κρίνουμε μόνο το θέμα του καπνίσματος, αυτές οι παρατηρήσεις δεν είναι παρά ρητορείες και αποπροσανατολίζουν χωρίς να δίνουν καμία απάντηση.

Για να κλείσω αυτήν την κουραστική παράθεση αντεπιχειρημάτων θα πω ένα πράγμα: ευχαριστώ όλους τους φίλους και γνωστούς καπνιστές που σέβονται τους γύρω τους. Ευχαριστώ όλους αυτούς τους μη καπνιστές που βγαίνουν έξω για να κάνουν παρέα στους φίλους τους όταν καπνίζουν.

Δεν υπάρχει νόμος που να διασφαλίζει τον αλληλοσεβασμό και την κατανόηση. Και θεωρώ ότι υπάρχουν πολύ ουσιαστικότεροι αγώνες από τον αγώνα για τη διαιώνιση μίας καταστροφικής συνήθειας. Μιας συνήθειας που σκοτώνει συνεχώς εμάς και απειλεί και τα παιδιά μας. Ας σεβαστούμε ο ένας τον άλλον και ας διεκδικήσουμε από κοινού ένα κόσμο όπου καμία βιομηχανία σαν αυτή του καπνού δε θα έχει χώρο.

Διεκδικώντας

Αυτό το βήμα του ιστολογίου προσπαθώ να το χρησιμοποιώ με φειδώ και προσοχή. Προσπαθώ να γίνεται η γραφή μου το δάκτυλο που θα υποδείξει με τον ενθουσιασμό του νεογνού τα θαύματα της ζωής. Σήμερα όμως θέλω, και χρειάζομαι, να μοιραστώ σκέψεις για διεκδικήσεις και αγώνες. Να μιλήσω για το πώς φτάνουμε από ανάγκη να γινόμαστε αγωνιστές και για το πώς υπάρχουν άνθρωποι που, με την πρόφαση του αγώνα, προωθούν τα προσωπικά τους συμφέροντα.

Έχω τη χαρά και την τύχη να βρίσκομαι σε μία Ελλάδα που μελετάει την όψη της στον καθρέφτη, μετά από χρόνια άρνησης, τελματώδους αυταρέσκειας και δυσαρέσκειας. Δε θα κρίνω τους λόγους που την ανάγκασαν να το κάνει, γιατί θεωρώ ότι ακόμη και λάθος αφορμές μπορούν να οδηγήσουν σε προσωπικό κέρδος. Έτσι κι εδώ, ψέματα, πομφόλυγες (κατά κόσμον φούσκες) και μακρο-οικονομικά συμφέροντα μας έκαναν να καταλάβουμε ότι η ανηθικότητα βλάπτει σοβαρά τους πάντες: συμμετέχοντες και παριστάμενους.

Από τα γεγονότα και τους ισχυρισμούς που φροντίζουν να φθάνουν κάθε μέρα στην πόρτα της αντίληψής μας και να μας γεμίζουν αβεβαιότητα, γεννήθηκε η ανάγκη για μάχη και αντίδραση σε ό,τι θεωρούσαμε άδικο. Ήταν η ίδια τάση που μέχρι τώρα (ακόμη και τώρα) χαρακτηρίζαμε γραφικότητα. Και ύστερα καταλάβαμε γιατί πρέπει να αγωνίζεσαι, με το δικό σου τρόπο, όταν αδικείσαι. Και ύστερα καταλάβαμε (αλήθεια, καταλάβαμε;) γιατί πρέπει να χρησιμοποιείς τα θεσμικά όργανα προστασίας σου, στο σύστημα που διαβιώνεις.

Σε έναν συρφετό παραβιάσεων δικαιωμάτων και την εσωτερική ανασφάλεια που αυτός προκαλεί, οι άνθρωποι φάνηκαν να κερδίζουν πάλι μία μαχητικότητα που είχε ατονίσει. Σύντομα, όσο και άλλοι άνθρωποι θα πιέζονται, η μαχητικότητα αυτή θα γίνει ανάγκη, από επιλογή.

Τότε, ο βασικός αντίπαλος του μαχόμενου είναι ο αποπροσανατολισμός.
Ο αγώνας για διασφάλιση του κράτους προνοίας, αντικαθίσταται ή υπονομεύεται από διεκδικήσεις μεμονωμένων κοινωνικών ομάδων. Οι πολίτες δέχονται (και ανέχονται) μερική ενημέρωση και η εικόνα του προβλήματος γίνεται επαρκώς θαμπή, ώστε να μειώσει την δυνατότητα αντίδρασης. Εκπρόσωποι κλάδων βγαίνουν κραυγάζοντας (άλλοτε δίκαια και άλλοτε άδικα) για τα δίκαιά τους. Πολλές φορές όμως τα διεκδικούμενα δεν είναι δίκαια. Είναι απλώς κεκτημένα που υπονομεύουν την ισονομία και τη δικαιοσύνη, ή είναι απλώς η αισχροκέρδεια που δε θέλει να περιοριστεί.

Παραθέτω εδώ μερικές συμβουλές, που θεωρώ ότι διευκολύνουν να αποφύγουμε την ανάμειξη των δικαίων και των αδίκων. Οι συμβουλές αυτές δεν έχουν σκοπό να διαψεύσουν τα λεγόμενα κάποιων ανθρώπων, αλλά να δώσουν μερικές εύκολες ερωτήσεις που μπορούν να τεθούν, ώστε να μην σκιάζεται η αλήθεια από εντυπώσεις.

Όταν κάποιος μιλάει για κρίση στον κλάδο του και αναφέρεται σε ποσοστιαία μείωση τζίρου, δε μας προσδιορίζει ποιός ήταν ο τζίρος πριν και αν, παρά τη μείωση, διατηρεί κερδοφορία ο κλάδος. Επίσης, δε μας λέει τίποτε για το αν τα τελευταία χρόνια αισχροκερδούσε εις βάρος των συμπολιτών του.

Όταν οι επιχειρηματίες μιλούν για απολύσεις λόγω μείωσης κέρδους, δεν προσδιορίζουν γιατί τα κέρδη των προηγουμένων ετών (εφόσον υπήρχαν) δεν χρησιμοποιούνται για να διασφαλίσουν τους εργαζόμενους. Επίσης, δεν προσδιορίζουν αν μείωση κέρδους σημαίνει έλλειμμα.

Όταν οι τράπεζες μιλούν για υποστήριξη από το κράτος, εν μέσω κεφαλαιοκρατίας, δεν περιγράφουν γιατί πρέπει να είναι οι μόνες επιχειρήσεις που τις προστατεύει το κράτος από κλείσιμο, χρεώνοντας τους πολίτες.
Τέλος, κλάδοι που ζητούν να "ανοίξουν οι κάνουλες" των δανείων αδιαφορούν πλήρως για το ότι αυτά τα δάνεια είναι τα ίδια που συντρίβουν οικονομικά οικογένειες και επιχειρηματίες.

Όταν ένας κλάδος, ένας οργανισμός ή ένας άνθρωπος δηλώνει ότι αρνείται να υπόκειται στον ίδιο φορολογικό έλεγχο που υπόκειται όλη η υπόλοιπη κοινωνία και το θεωρεί κεκτημένο, δηλώνει ευθαρσώς ότι θέλει να συνεχίσει να παρανομεί εις βάρος των υπολοίπων. Αυτή η πρακτική καταστρατηγεί την ισονομία και δείχνει πόσο εύκολο είναι συντεχνίες και ομάδες που μπορούν να ασκήσουν πολιτική πίεση, μπορούν να καταστήσουν "δικαίωμα" την ολιγαρχία και την μεροληψία του νόμου.

Όλες οι "αγωνιστικές" ανακοινώσεις που καθημερινά προβάλλονται στα μέσα ενημέρωσης, χωρίς να δίνουν την πλήρη εικόνα της πραγματικότητας, δημιουργούν εντυπώσεις. Και μέσα σε αυτό τον κυκεώνα των πληροφοριών, ο αγώνας για τα δικαιώματα εκφυλίζεται στον αγώνα της συντεχνιακής επικράτησης. Στο χέρι μας είναι να ζητάμε παραπάνω, μαθαίνοντάς τα από πρώτο χέρι, ρωτώντας και αναζητώντας. Τότε και μόνο τότε η διάκρισή μας θα καταφέρει να δει την ηθική πίσω από την οικονομική κρίση. Τότε και μόνο τότε θα είναι οι αγώνες, αγώνες κοινωνικοί και ανθρωπιστικοί. Τότε και μόνο τότε, θα μπορούμε να επιλέξουμε ποιοί αγώνες γίνονται για να θολώσουν και ποιοί για να καθαρίσουν το κοινωνικό τοπίο.